W wielu krajach istnieje wymóg, aby kalibracja przyrządu do pomiaru radonu odbywała się raz w roku. Jest to niezwykle ważne, gdyż wiele takich przyrządów nie posiada funkcji pozwalających określić, czy urządzenie zapewniają dokładne wyniki.
Radon
Radon to radioaktywny gaz, który powstaje w sposób naturalny podczas w wyniku rozpadu obecnego w Ziemi radu. Gaz ten następnie rozpada się i zamienia w jego pochodne, będące radioaktywnymi izotopami metali ciężkich, które podczas wdychania zostają uwięzione w drogach oddechowych Udowodniono, że promieniowanie emitowane przez pochodne radonu powoduje uszkodzenie komórek dróg oddechowych i płuc.
Przyrządy do pomiaru radonu
Profesjonalne przyrządy, takie jak ATMOS, mierzą promieniowanie alfa emitowane przez radon i jego pochodne. Korzystając z takiego urządzenia jesteśmy w stanie przeanalizować zmiany stężenia radonu w powietrzu w czasie. Możliwe jest też odróżnienie wyników pochodzących bezpośrednio od radonu i od promieniotwórczych izotopów pochodnych, czego nie zapewniają tańsze i mniej skomplikowane przyrządy. Dokonują one zwykle pomiarów promieniowania alfa pochodzącego zarówno od radonu jak i powstałych produktów rozpadu.
Kalibracja
Skąd jednak użytkownik ma mieć pewność, że jego przyrząd wskazuje prawidłową wartość? Jedynym sposobem na upewnienie się, że przyrządy prawidłowo wykonują pomiary jest szeroko pojęta kontrola w tym kalibracja, czyli wykonanie pomiarów w warunkach znanego stężenia aktywności radonu w powietrzu. Takie pomiary to kalibracja lub wzorcowanie. Wykonuje się je w warunkach laboratoryjnych w tzw. komorach radonowych. W trakcie takiego pomiaru monitorowane są także dodatkowe parametry jak temperatura, wilgotność czy ciśnienie.
Oprócz okresowych kalibracji, wzorcowanie należy również przeprowadzić po każdej poważniejszej naprawie urządzenia.
Przebieg wzorcowania
Zazwyczaj kalibrację rozpoczyna się od pomiaru tła. Jest on istotny, ponieważ większość przyrządów do pomiaru radonu nie jest w stanie uwzględnić wyników pochodzących od trwałego zanieczyszczenia, które występuje, gdy emitujący promieniowanie alfa produkt rozpadu ołów-210 gromadzi się w układzie pomiarowym. Oznacza to, że wpływ wartości zmierzonej tła będzie różny w zależności od zawartości radonu, jeśli nie można go usunąć w ustawieniach przyrządu.
Wzorcowanie i co dalej?
Po wyeksponowaniu urządzenia w komorze porównuje się wartość zmierzoną przez przyrząd z wartością wzorcową. Stosunek tych dwóch wartości nazywany jest współczynnikiem wzorcowania. Jeśli w oprogramowaniu urządzenia nie jest możliwe wpisanie współczynnika na stałe, tak, aby sam uwzględniając go wyświetlał końcową wartość, bardzo ważne jest, aby użytkownik korygował wyniki pomiarów z uwzględnieniem współczynnika.
Niedopuszczalne jest, aby świadectwo wzorcowania było tylko spełnieniem wymagań formalnych. Musi być stale brane pod uwagę w trakcie wykonywania pomiarów, aby wyniki były miarodajne.
Pierwsza kalibracja – obowiązek dostawcy
Niektóre tańsze przyrządy nie są przeznaczone do indywidualnej kalibracji. To z kolei sprawia, że po pewnym czasie przyrząd taki nie może gwarantować użytkownikowi odpowiedniej precyzji i wiarygodności wyników pomiaru. Dlatego przed dostawą zawsze warto zwrócić się z prośbą o certyfikat kalibracji od producenta lub zapytać dostawcę o świadectwo kalibracji.
Przyrządy oferowane przez Radonova Laboratories dodatkowo gwarantują, że wiarygodne wyniki potwierdzone są dla wszystkich dostępnych zakresów pomiarowych. To jest również bardzo istotne, aby dobrać odpowiedni zakres stężenia radonu podczas wzorcowania, odpowiadający warunkom, w jakich przyrząd będzie wykorzystywany.
Jakość przede wszystkim
– Pomiary radonu wymagają precyzji i jakości na wszystkich etapach. Niestety, czasami proces kalibracji jest obszarem zaniedbywanym. Na dłuższą metę zagraża to wiarygodności wyników pomiarów i stanowi zagrożenie dla ludzkiego zdrowia. Biorąc pod uwagę, że tylko sprawny i wykalibrowany przyrząd zapewni wiarygodne wyniki, przypominamy o tym, aby zwracać szczególną uwagę na zapewnienie standardów jakości oraz przeglądów serwisowych i regularną kalibrację – komentuje Karl Nilsson, CEO Radonova Laboratories.
