Konieczność wykonywania pomiarów radonu w miejscach pracy. Co należy wiedzieć? Poniżej przedstawiamy najważniejsze informacje: jak, gdzie i kiedy wykonywać pomiary. Na końcu podajemy również podstawy prawne wprowadzonych przepisów.
Dnia 30 lipca 2020r.weszło w życie Rozporządzenie Ministra Zdrowia regulujące kwestię konieczności kontrolowania narażenia na radon w miejscach pracy. Zgodnie z tym Rozporządzeniem i z polskim Prawem Atomowym – pracodawca jest ma obowiązek wykonania pomiarów radonu w określonych miejscach pracy.
Jak, gdzie i kiedy wykonać pomiary radonu w miejscu pracy?
– obowiązek dotyczy pracodawców z terenów określonych w załączniku do rozporządzenia ministra zdrowia z dn. 18. czerwca 2020, gdy miejsca pracy (pomieszczenia) zlokalizowane są na poziomie 0 lub -1 (parter, piwnica), pod ziemią lub gdy związane są z uzdatnianiem wód podziemnych
⁃ pomiary wykonuje się w celu uzyskania wartości tzw. średniorocznego stężenia radonu w powietrzu. Ocenia się czy ta wartość przekracza tzw. poziom referencyjny (w Polsce 300Bq/m3)
⁃ ekspozycja detektorów śladowych zgodnie z przepisami musi trwać co najmniej 30 dni. Choć zgodnie z dobrą praktyką laboratoryjną, wykonujemy pomiar trwający 3 miesiące, jeśli tylko pracodawca ma taką możliwość
⁃ zaleca się przeprowadzenie pomiaru w sezonie grzewczym, chyba, że wykonanie takich pomiarów poza tym sezonem jest zasadne. (np. podziemne trasy turystyczne – powinno się badać radon w tych miejscach w sezonie, w którym rzeczywiście pracownicy spędzają w nich czas, a nie zimą. Planując pomiary trzeba tak wybrać czas, aby jak najlepiej ocenić rzeczywiste warunki narażenia na radon przy regularnym użytkowaniu pomieszczeń)
Jak dużo detektorów należy umieścić w danym miejscu?
– w Polsce nie ma jeszcze odrębnych przepisów dotyczących liczby detektorów w zależności od powierzchni, ani opisu tzw. dobrych praktyk. Dlatego Radonova zaleca planowanie pomiarów w oparciu o dobre praktyki stosowane w Europie i opisane w IRMA Guideline
⁃ zgodnie z tymi zaleceniami pomiary wykonuje się w każdym pomieszczeniu użytkowanym regularnie przez pracowników przez ponad 4h dziennie na parterze lub na poziomie -1. Oznacza to co najmniej 1 detektor radonu w pomieszczeniu o powierzchni do 150 m2. Dodatkowo, jeśli pomieszczenie ma większy metraż niż 150m2, na każde kolejne 150m2 konieczny jest kolejny detektor radonu.
– aby ułatwić planowanie pomiarów można skorzystać z „kalkulatora” dostępnego tutaj: https://radonova.pl/miejsca-pracy/. Po uzupełnieniu danych dotyczących konkretnego miejsca pracy, kalkulator oblicza liczbę detektorów, jaka jest konieczna, aby wykonać miarodajny pomiar radonu
– można też skontaktować się z nami mailowo lub telefonicznie w celu bezpłatnej konsultacji – nasz ekspert odpowie na wszystkie pytania i pomoże prawidłowo zaplanować pomiary i określi liczbę detektorów
⁃ akredytacja gwarantuje jakość pomiarów. Warunkiem uznania kompetencji laboratorium w Polsce w zakresie pomiarów średniorocznego stężenia radonu w powietrzu jest udział i pozytywny wynik porównań międzylaboratoryjnych zorganizowanych przez Główny Inspektorat Sanitarny. Na dzień dzisiejszy jednak takie porównania nie zostały jeszcze zorganizowane. Warunkiem koniecznym jest więc posiadanie przez laboratorium akredytacji. Porównania te są planowane na drugą połowę 2020 roku
⁃ w Polsce, jako kraju należącym do UE honorowana jest akredytacja Polskiego Centrum Akredytacji lub równoważna. Mimo że na stronie PCA nie znajdziemy informacji o akredytacji Radonova Laboratories, to jest ona oficjalnie uznawana w całej Europie. Więcej na ten temat: https://radonova.pl/akredytacja-iso-17025-jako-gwarancja-jakosci/)
⁃ warto przed zleceniem pomiarów poszukać informacji o tym, jak dane laboratorium wypadało dotychczas w testach porównawczych. Nasze wyniki na przestrzeni lat potwierdzają najwyższą jakość pomiarów. Dane z ostatnich 20 lat opisane są na naszej stronie.
Powiaty wskazane w Rozporządzeniu. Czy tylko tam istnieje ryzyko zwiększonego narażenia na radon?
W załączniku do Rozporządzenia Ministra Zdrowia znajduje się lista powiatów, w których konieczne jest przeprowadzanie pomiarów radonu w miejscach pracy.
Planowane są badania, na których terenach może występować zwiększone narażenie na radon. Wyniki tych badań pozwolą zweryfikować zalecenia i być może dostarczą informacji o innych terenach, na których również wykonanie pomiarów będzie konieczne. O wszelkich ewentualnych zmianach będziemy informować na bieżąco na naszej stronie www.radonova.pl
Należy pamiętać, że stężenie radonu zmienia się lokalnie. Nawet na terenach, które nie pojawiły się w Rozporządzeniu można spodziewać się występowania przekroczenia poziomu referencyjnego. Choć nie w tak wielu budynkach, jak na obszarach wskazanych w załączniku.
Aktualna lista powstała w oparciu o dane z publikacji naukowych oraz pozyskanych z wyników pomiarów radonu w wodzie pitnej. A także uwzględnia dane geologiczne tj. zawartości radu i uranu w glebie. (Radon powstaje z radu. Jest to więc jedna z przesłanek do tego, aby podejrzewać, że na tych terenach może wystąpić problem podwyższonego stężenia radonu).
Warto zaznaczyć, że są to tereny na których prawdopodobieństwo wystąpienia przekroczenia jest największe, ale tak naprawdę pomiar sprawdzający stężenie radonu powinno się wykonać w miejscu pracy niezależnie od położenia na mapie Polski.
Po co w ogóle wykonuje się pomiary stężenia radonu w powietrzu?
Radon wg WHO to drugi najczęstszy czynnik po paleniu, który powoduje nowotwory układu oddechowego i ludzi, pierwszy u osób, które nigdy nie paliły. Aby ocenić narażenie na promieniowanie od radonu, którego nie widać i nie czuć, konieczne jest wykonanie specjalistycznego pomiaru. Więcej informacji na ten temat znajduje się na naszej stronie: https://radonova.pl/co-to-jest-radon.
W razie jakichkolwiek wątpliwości zapraszam do kontaktu przez formularz albo mailowo na zuzanna.podgorska@radonova.pl lub pod numerem +48 509 285 294.
Jak wspomnieliśmy we wstępie, ogłoszone regulacje są efektem wprowadzenia w Polsce zaleceń dyrektywy Unii Europejskiej. Były one powodem zmiany części zapisów Ustawy Prawo Atomowe. Poniżej przedstawiamy podstawy prawne wraz z linkami do odpowiednich dokumentów:
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 czerwca 2020 r. w sprawie terenów, na których średnioroczne stężenie promieniotwórcze radonu w powietrzu wewnątrz pomieszczeń w znacznej liczbie budynków może przekraczać poziom odniesienia.
Ustawa z dnia 13 czerwca 2019 r. o zmianie ustawy – Prawo atomowe
oraz ustawy o ochronie przeciwpożarowej, art. 23.
