Radon to bezbarwny, bezwonny radioaktywny gaz występujący w otaczającym nas środowisku. Jesteśmy narażeni na jego działanie głównie w zamkniętych pomieszczeniach – w domu czy w miejscu pracy. W związku z promieniowaniem jonizującym, które emituje, może stanowić zagrożenie dla zdrowia.
Promieniowanie jonizujące może powodować uszkodzenie komórek, co z kolei prowadzi do chorób takich jak nowotwory. Rak płuc jest najczęstszą postacią raka, który może być spowodowany przez radon i jego pochodne. Gaz radonowy jest pierwiastkiem, który może pochodzić bezpośrednio z ziemi, ponieważ powstaje z obecnych w ziemi pierwiastków takich jak rad i uran.
Logiczne jest więc, że np. piwnice o słabej izolacji mogą być miejscami o potencjalnie wyższym narażeniu na radon. Podobnie, można przewidzieć na podstawie pewnych danych geologicznych czy tzw. map radonowych, miejsca w których może wystąpić podwyższone stężenie radonu. W żadnym wypadku jednak te mapy czy inne metody nie mogą zastąpić pomiarów.
Czy radon stanowi zagrożenie dla zdrowia w danym miejscu pracy?
Jedynym sposobem, aby poznać rzeczywiste narażenie na radon w konkretnym budynku czy pomieszczeniu jest wykonanie profesjonalnego pomiaru. Radonu nie czuć, nie widać, nie możemy go „poczuć” żadnym z naszych zmysłów. Wykonanie pomiarów jest ważne nie tylko dlatego, że wymagają tego przepisy. Przede wszystkim podwyższone stężenie radonu może mieć szkodliwy wpływ na nasze zdrowie.
Na szczęście samo wykonanie pomiaru jest niezwykle proste. W przypadku domów zwykle umieszcza się je w sypialniach i salonach. W przypadku miejsca pracy chodzi o zbadanie powietrza w miejscach, których ludzie spędzają dużo czasu. Wykonując pomiary w czasie co najmniej 30 dni, zgodnie z przepisami Polskiego Prawa, uzyskujemy w efekcie wartość tzw. średniorocznego stężenia radonu w powietrzu. Jest to ważne, bo stężenie radonu nie jest stałe. Zmienia się sezonowo ze zmianami pór roku, a także waha się w ciągu doby. Dlatego zaleca się, aby pomiar długotrwały, czyli trwający co najmniej 30 dni a najlepiej 3 miesiące. Dzięki temu uzyskuje się dokładniejszy wynik pomiaru.
Pomiar krótkoterminowy
Do szybkiego oszacowania stężenia radonu w powietrzu można też wykorzystać detektory typu Rapidos, które eksponuje się w czasie 10 dni. Uzyskamy wynik szybciej, ale nie jest on tak dokładny jak pomiar długoterminowy. Może sprawdzić się np. przy sprzedaży nieruchomości, ale nie jest to zalecana forma pomiarów, jeśli potrzebne jest formalne poświadczenie certyfikowanego pomiaru w miejscu pracy.
Co zrobić, gdy wynik pomiaru przekracza poziom referencyjny?
Przepisy prawa określają rolę pracodawcy w zapewnieniu bezpieczeństwa w miejscu pracy. Dla ochrony zdrowia pracowników i zminimalizowania ryzyka wynikającego z ekspozycji na radon, samo wykonanie pomiarów może nie wystarczyć. Jeśli uzyskamy wyniki przekraczające poziom referencyjny 300 Bq/m3, wówczas pracodawca musi wdrożyć działania interwencyjne, które obniżą stężenie radonu. Istnieje kilka różnych sposobów radzenia sobie w takiej sytuacji. Jednym z najczęstszych sposobów jest zwiększenie wentylacji w celu obniżenia stężenia radonu w powietrzu. Należy pamiętać, aby np. po zainstalowaniu dodatkowego systemu anty-radonowej wentylacji, sprawdzić jej efektywność i ponownie wykonać ekspertyzę.
